Velvl Chernin וועלוול טשערנין Велвл Чернин

יום שלישי, יולי 11, 2006

אליבא דידי




פונעם בוך

אליבא דידי

1
ועל־סביבותיו שב הרוח

דער ווינט טוט בגנבה אַן אומקער אַ דריי.
ער ברענגט פון דער ווייטן אַ רוף אַ געשריי.
ער רייסט זיך אַריין אָן אַ קלונג, אָן אַ ריי.
ער איז אומעטום ווי די שכינה.
ער מאַכט מיך פאַרשקלאַפט, כאָטש איך בלייב אויף דער פריי.
צי וויל איך, צי ניין. – ס'אַרט אים ניט. – גיי און שריי.
יאָ, ער איז אַ מתמיד, זיין שליחות געטריי.
מיין שרייען וועט זיין גאָר בחינם.

איך ווער צוגעגרייט. כ'בין לעת־עתה נאָך רוי.
מיין וועזן – צו קליין און מיין דענקען – צו גרוי.
כ'האָב ליב אָט דאָס לעבן, דעם היינט און די פרוי.
זאָל זיין, אז איך לעב אין אַ חלום.
כ'וויל כלל ניט פאַרלירן דאָס אַלץ אין דער פרי.
דער ווינט זאָל זיך דרייען אין וואַלס:
one, two, three...
ער קערט זיך צום מדבר און מיר לאָזט זיין ברי.
און נעמען אַ רוח שוין זאָל אים!

ירושלים–בר־אילן, תשס''ג



2
קבר־יוסף

ווי אַ הונט, וואָס ער קוקט פון דער ווייטן
אויף זיין חרוב־געמאַכטן הויף,
און ער דרייט זיך אַרום און אַרום
און דערוואַגט ניט לעת־עתה אַריין,
אָט אזוי, אַ צעשלאָגטער,
שטיי איך בייז אויפן שפּיץ פונעם באַרג
און איך קוק פון דעם אויבן אַרונטער
און איך לעק זיך אַרום.
און די וווּנדן זיי טוען נאָך וויי,
און איך קאָן ניט אַוועקגיין.

און עס הייכט זיך דער הייליקער באַרג,
אַ פאַרשראַמטער פון אַלטע וויכוחים,
מיט חורבות פון אוראַלטע תיפלות
און בעטאָנענע איצטיקע שוץ־ווענט.
איך באַהאַלט זיך דערווייל אינעם שאָטן,
נאָר איך שאַרף ערב שלאַכט מיינע ציין.
מיין געדולדיקן גרימצאָרן היט איך
– ווי אַ הונט.

קרית־לוזה – כפר־אלדד, תשס''ג



3
אין דער נעץ

וואוינען וואוין אין אין תל־אביב
און לעבן לעב איך אין אינטערנעט,
און דורך די דראָטן לויפט מיין האַרץ
אַהין און צוריק, אַהין און צוריק.
איך שווענק זיך אין דעם ווירטואַלן גליק.
און אַלץ איז צעטיילט אויף ווייס און שוואַרץ.
טעג און נעכט, לענדער און שטעט,
אַ דערהויבענער שפּיץ, אָן אַ דנאָ אַ ריוו.

וואוינען וואוין איך דאָרט, וואו ס'איז מיין גוף.
און לעבן לעב איך דאָרט, ווואו איך בין איך.
די מאָדנע צעצווייטקייט טוט אַלעמען וויי.
איך זע דעם אַרום אַרום און אַרום,
נאָר דורכזיכטיק איז ער פאַר מיר און קרום.
איך שטיי אויף איין אָרט געפאַנגען מיט קליי
און פאָרט טו איך לויפן צו דיר, צו זיך
צו טרוימען פון האָניק ביים פרעסן לוף*.

וואוינען וואוין איך דערווייל, כל־זמן,
און לעבן לעב איך אייביק ווי גאָט.
דאָ בין איך געפאַנגען און פאָרט בין איך פריי
פון אויג אויף אויג רעדן טעט־אַ־טעט,
אומזיניק שוועבן אין אינטערנעט,
ווערן אַ דיבוק פון קאָמפּיוטעריי,
לופט־מענטשלעך שפּרינגען אין היים־פרעמדער שטאָט
און שרייען: עיקר שכחתי: עד כאן!

רמת־אביב, תשס''ב

____________________________________________________

* פלייש־קאָנסערוון אין צה''ל




4
מיין וועלט

"...פון שטראַלנדיקן וויגעלע,
וואו ס'שלאָפט די פּראַכט אַליין."
לייב ניידוס

ווי אַ בלאָנדזשענדיקער שטערן,
האָב איך מורא נעלם ווערן
אָדער עפּעס דאָ צעשטערן
אין דער ליבער צויבער־וועלט.
כ'האָב דערווייל נאָך ניט פאַרשטאַנען
דאָס געזאַנג פון אָקעאַנען
און דעם פלי פון ווייסע שוואַנען,
און דעם רוים, וואָס וויינט און קוועלט.

אֵין־סוף־דופטיק, היימיש־וואַרעם
אין אַ רואיקן אַליאַרעם,
ווי אַן אֶרֶץ פון כוּזַרים,
זאַפּט מיך איין די צויבער־וועלט.
כ'בין אין איר אַריינגעפאַלן
אומדערוואַרט, הגם אַ בעלן
בין איך טויערן צעפּראַלן
אומגעצוימט און אומגעשוועלט.

מיט דעם ערדישן גן־עדן
וועל איך מער זיך ניט צעשיידן.
סיי אין ליידן סיי אין פריידן
וועט ער תמיד זיין מיט מיר.
ניט געפונען, ניט פאַרלאָרן,
גלאַט בין איך געוואויר געוואָרן,
אָן אַ קאַמף און אָן קיין צאָרן,
אַז ס'איז אָפן שוין די טיר.

ירושלים, תשס''ג




5
אהבת־חינם

כ'האָב זיך פּשוט דערשראָקן
פון אָט דער אוממעגלעכער ליבע.
זי איז טאַקע אוממעגלעך
געווען אויף אַן ערנסטן דעפאַרענעם קוק.
ממש שוואַרצמאַנס ראָמאַנטיק
און דערצו – מיט אַ טרער ווי ביי פרוג
און דערביי מיט אַ לעבנס־קראַפט
בונט ווי ביי טביה'ן, אָן שטיק, אָן אַ סיבה.

כ'האָב זיך פּשוט דערשראָקן
און פאָרט
כ'בין געגאַנגען נאָך איר ווי אַ קאַלב,
וואָס ער גייט און ער ווייסט ניט
צו וואָס
– זויגן מילך צי אויף שחיטה.
אויסצומיידן די תמימות
העלפט צו
אַ געפּרוּווטע שוין שיטה.
נאָר זי אַרבעט ניט דאָ,
וווּ מע האָט ניט ליב
קאַרג, אויף אַ האַלב.

כ'האָב זיך פּשוט דערשראָקן,
אַז דעם נס וועלן ווינטן צעווייען
און זיי וועלן צעטראָגן
פראַגמענטן פון מיין
צערטלעך־ציטערדיק גליק.
און אַז איך וועל ניט קאָנען
געפינען אַ וועג אויף צוריק.
און כ'וועל אויסגיין אומזיסט,
מיט קעלבישע הימלגעשרייען.


כ'האָב זיך פּשוט דערשראָקן.
און דערפאַר בין איך מוטיק און שטאַרק.
און איך שפּאַן ווי אַ קאַלב
פריילעך איבער דעם פּיין־וועג דעם גרינעם.
און איך גלייב, אַז ס'וועט זיגן דאָך
אַלצדינג די ליבע בחינם,
ווי די כעלעמער שטופּנדיק
פריילעך און מונטער דעם באַרג.

תל־אביב, תשס''ב



6
נאָך יהודה לייב גאָרדאָן

למי אני עמל? – איך האָרעווע דען?
אָט פלעגט מען אַ מאָל טאַקע נעמען אַ סטען
און גיין אויף אַ קומזיץ און שאַפן אַ ליד,
זאָל זיין פריי און פריילעך אַ פּשוטער ייד.

און איצטער? – און איצטער איז אַלצדינג פאַרקערט.
אַ זינגער האָט כלל פון קיין סטען ניט געהערט.
ער קומט אין קאַוויאַרניע אויף שיינקין און זיצט,
ווייל דאָרט איז די מוזע די יידישע איצט.

צי אפשר אין גלות, לעבר־הים?
– איך בין ניט קיין יורד. איך מאַך זיך דאָך סתם.
כ'וועל בלייבן אין ארץ־ישׂראל אַליין
צו זינגען מיין ליד, וואָס איז פול מיט געוויין.

אָ, טאָלן און בערג פון מיין פרום־הייליק לאַנד!
איך בין אייער זינגער! איך קלאַפּ קאָפּ אין וואַנט
און וויין ביי דער וואַנט. ס'איז נאַטירלעך. ס'טוט וויי.
נאָר ווער וועט דערהערן מיין הימלגעשריי?

תל־אביב, תשס''ב


C HOBbIM

7
אינפאָרמאַציע צום באַזוך אין מאָסקווע

דער כרך שלאָפט אומרואיק, רויכיק, פעט.
ער בענקט נאָך קיינעם און קיינעם זעט.
עס פלאַטערט פאָניק זיין שמוציק גרעט.
ער קען ניט אייגנטלעך שלאָפן.

דער כרך, וואָס האָט ניט קיין צוועק, קיין וועג,
פאַרפּלאָנטערט וועגן און וואַרפט אַוועק.
ער האַלט כסדר ביים סאַמע עק.
ער איז פאַרשלאָסן און אָפן.

זיין בלאָטע־פיבער באַפאַלט און בריט,
און מאַכט אַ תלוש, כמעט אויס ייד.
ס'איז גרינג צו ווערן דאָ בייז און מיד,
אויב ווערן דאָ אַ בן־בית.

דאָ מוז מען שטיין גאָר פעסט אויף די פיס
און זיך באַטראַכטן ווי אַ מין ריז,
און ניט פאַרגעסן בלויז, אַז עס איז
פאַראַן אַ ברונעם פון חַיוּת.

מאָסקווע, תשס''ד



8
אין תהומען פונעם מבול

וואַנזיניקע, אומזיניקע,
עסטעטיש אָפּגעטריניקע
מיר אַלע זיינען ציניקער
און קאָנען ניט נישט זיין.
פילשפּראַכיקע, שפּראַכלאָזיקע,
מיר בלאָנדזשען דורך די דאָזיקע
מדבריות פרעמד־גרין־גראָזיקע
מיט אונדזער שוואַכער שיין.

מיר זוכן וואָרצלען מעכטיקע
אין ערטער אין פאַרדעכטיקע,
וואָס עטעמען מיט פּרעכטיקע
לעגענדעס און מיט שטויב.
און אומעטום געפינען מיר
די גזר־דיניש צעפּראַלטע טיר,
און יעדער מאָל טוט אַ פאַרפיר
די אַלטע ווייסע טויב.

אין גערנטער אין פאַרשלאָסענע,
אויף טרערן אויף פאַרגאָסענע
טוט וואַקסן דער פאַרדראָסענער
דער זוכנדיקער שטאַם.
אויף אינדזלען אויף דערטרונקענע,
אין תהומען איינגעטונקענע,
לויט אָנגאַבן געוואונקענע,
וואַרט עפּעס מיט אַ טעם.

מאָסקווע, תשס''ד



9
ספירת העומר

און אויב מיר וועלן זוכן דעם תוך
און אויסמיידן כיטרע דעם קריאת־שמע־בראָך
און איגנאָרירן דעם שוו
אַכן שטאָך
פון איינגעה
אַלטענער תאווה,
סיי
־ווי אויף אונדז וועט וואַרטן אַ תהום,
אַן אומדערוואַרטער באַזוך אין אַ קראָם,
אַ גוי אַ שיכור, וואָס האַלט אַ לאָם
צו קילן הייס אונדזער גאווה.

ניטאָ קיין גרענעץ, ניטאָ קיין תחום.
עס בלאָנדזשען כאָפּטעס נאַראָנים שטום.
עס הערט זיך רק
אַ פאַרשטיקטער זשום
אין אורוו
אַלד פון פּירות און תבואה.
עס האָרעוועט בלויז דער הגדה־תם,
וואָס ער איז
אַ צדיק אין תוך מן הסתם.
בלויז ער געפינט נאָך אַ טאָלק און
אַ טעם
צו בלייבן געטריי אונדזער שבועה.

כל־זמן ס'איז נאָך תקף פון קריאת־שמע דער תנאי,
וועט ברענגען דאָס לעבן צו אונדז פון דאָס ניי
ב
אַנאַנד מיטן ניגון פון אוי און פון איי
דעם ניגון דעם שטאָלצן פון תחילת.
אַניט, וועט מען פאָלגן דעם קריסטלעכן גלאָק
און אָנהייבן טעג פון
אַ נישטיקן קלאָג
און בעטלען דערנידעריקט־שטום אויף
אַ ראָג
און וו
אַגן בלויז זאָגן רכילות.

מאָסקווע, תשס''ד



10
יום שמיני

דער טאָג וועט קומען.
ס'וועלן זיג־טרומייטן
דערוועקן גרויליק־רויטע סטאַדעס קי ביים קוואַל,
און ניט פאַר היימלעכקייט
פון אַלטן שטאַל,
נאָר פאַרן וועג פון אַש
דעם ענגלעך־ברייטן.

דער טאָג וועט קומען,
און דער זומפּיק־שטילער עבר
מיט אַלע שטורעמס זיינע וועט אַנטרינען באַלד.
און ס'וועט רחמותדיקייט הערשן מיט אַ גוואַלד
איבער דער אחדות־ריזיקייט דער גראָווער.

דער טאָג וועט קומען,
און נאָך אים וועט זיין אַ נייער.
אָן זיג־טרומייטן וועט ער אָפּשטויסן דאָס אַלץ,
וואָס האָט גאַנץ כשר אויסגעזען פאַר כשרות־זאַלץ.
די טומאה וועט ער אויסבריען מיט פייער.

פּתח־תקווה, תשס''ג



11
נאָך־יום־טובדיק

כאַריזמאַטישע פיגורן הינטער שויבן פון וויטרינעס.
אַ דערבאַרעמדיקער גדול אויפן סאַמע אויבן־אָן.
צוויי פאַנטאַסטישע פּלאַנעטן, גאָר אַן אַלטער ספר קינות.
צוואַנגען ראָסטיקע אין קאַסטן. טירן. מאי קא משמע לן?

פּאָפן ווינטערצייט די בערן. זשליאָקעט בראָנפן אַ פאָניאַטשקע.
שטייט פאַרגליווערט אַ בעל־תשובה. בליען רויזן אויף אַ גאַס.
פאַלן אומעטיקע ווערטער. אויף אַ סטאַוועק שווימט אַ קאַטשקע.
קלאַפּן שוסטערס אינעם עבר. וואָס וועט זאָגן אַ בר־דעת?

קאַלעמוטנע רינעס שטראָמען, זיך איינגיסנדיק אין טייכן.
אויף אַ טאָוול שרייבט אַ לערער מיט אַ לאָרד דעם ערשטן אות.
אַ משונהדיקע בריאה דרייט זיך ביי אַ וועג אַ גלייכן.
אַן אכזריותדיקער קייסער פאָדערט שטייערס אָן אַ מאָס.

ביים בעל־מאה און בעל־דעה אויב אֵין קמח איז אֵין תורה.
דינָא דְמלכוּתָא דינָא כאָטש דור איין און כאָטש דור אויס,
רייך ווי קורח און כל־ימיו פּגרט פון אַ מרה־שחורה
כימי עולם וכשנים – אַלץ פאָרויס, פאָרויס, פאָרויס.

די גערעטעניש פון פעלדער שענקט אַ שפע אויפרייס־מינעס.
המן־טאַשן פילט די באָבע פּורימדיק מיט פּולווער־מאָן.
כאַריזמאַטישע פיגורן הינטער שויבן פון וויטרינעס.
אַ דערבאַרעמדיקער גדול אויפן סאַמע אויבן־אָן.

תל־אביב, תשס''ב



12
הִנֵה זָקנְת וּבָנֵיךָ...

"וְלא הלכו בניו בדרכָו"
שמואל א', ח, ג

"מְדַבר – אין מיטלאַלטערלעכע העברעאישע טעקסטן
האָט אויך די באַדייטונג – אַ מענטש"
פון ווערטערביכער

כאָלערעס
דורך פּריזמעס פון ימים־נוראים
אַזוי גאָר
אַנטפּלעקן מיר זיך פאַרן דרויסיקן עולם.
עס ווילט זיך
זיין סתם אַ מְדַבֵּר לעת־עתה, אַ מין אור לגוים,
נאָר מוז מען
דאָך זאָגן כל־נדרי. דער עולם – אַ גולם.

מה שמך?
ווער ביסטו אין תוך אָן די קליפּות־גילגולים,
דו, עמך,
צעזייט און צעשפּרייט איבער לענדער און צייטן?
עקידה
פאַר איציקן איז צוגעגרייט. שיק אין שול אים,
זאָל ווערן
דיין איציק אַזאַ ווי געווען ביי די לייטן.

מה יפות!
עס ווערט נישט פאַרגעסן דער מינהג דער אַלטער.
עס וואַרט נאָך
אַ כאָפּטע פון יונגען אויף יענעם אברהמען.
עס פאַלט נאָך
די האַנט. און דער מלאך? נאָך שאַלט ער,
ווי בייזע
מאַשינעס מיט פליגל אויף אַעראָדראָמען.

און אפשר,
וועט אַנדערש זיין אַלץ נאָך דער לעצטער נעילה?
אוודאי!
מיר האָבן פון לאַנג שוין געשריבן אַנטשפּרעכיקע תנאָים.
ס'וועט קומען
משיח און רופן אונדז חס וחלילה.
עס ווילט זיך
זיין סתם אַ מְדַבֵּר לעת־עתה,
אַ גוי ככל הגוים.

תל־אביב, תשס''ב


13
והים איננו מלא

"אָט אַזוי לעקט דער קייסער האָניק"
פון אַ פאָלקסליד

אַ שפּאַלט אין וועלטגעבוי.
דורך אים טריפט זיס מיין וועזן
ווי האָניק פונעם ליד
וועגן דעם קייסערס שלאָף,
די ספרים, וואָס איך טו
סיי לייענען סיי לעזן
דורכאויס – ביז סאַמע אלף,
וואָס קומט באַלד נאָכן תו.

און אַז איך גיב אַ קוק
אויף אַלץ, וואָס איז געבליבן,
אויף אַלץ, וואָס וועט נאָך זיין
אַ מאָל אין אָט דער וועלט,
דערפיל איך זיך אַליין
ווי יענעם רֵעַ דעם ליבן,
וואָס האָט מיר זייער לאַנג
אין מיר אַליין געפעלט.

די שפּיצן פון די בערג,
וואָס שטאַרצן פון די מים,
די תהומען אָן אַ דנאָ,
וואָס רוען אונטער זיי,
דערמאָנען מיר, אַז איך
בין נאָך אַ חי־וקיים,
אַז שניידן וועל איך נאָך,
נאָר איצט נאָך – גיי און זיי.

דער שעטנז פונעם זיין
אין סתירותדיקע ספירות
איז אומפאַרמיידלעך און
אומזעאיק פאַרן אויג –
צו ווערן אַ בונטאַר
ביים זינגען קנעכטיש זמירות,
צו האָדעווען אַ הון
ביים זען אויף וואָס זי טויג.

פאַרלאָרן איז מיין אָרט,
פאַרשלאָסן איז דער גאָרטן,
דער הימל איז פאַרוויינט
און ס'איז פאַרפלייצט מיין זיין.
פאָרט לוסטיק בין איך דאָ
און פריילעך בין איך דאָרטן
און ערגעץ אין דער מיט
רייסט אויף דעם פּונקט די שיין.

רמת־גן, תשס''ב



14
מסובין

"שֶהָיוּ מְסֻבּין בּבְנֵי בְרַק"
פון הגדה של פּסח

עס דרייען זיך מעוועס ווי קראָען
שוואַרץ־ווייס איבער חיריה־בני־ברק.
די זון גייט אַראָפּ פונעם הימל
זיך טובלען אין מקווה פון ים,
טויט־טרף ווי אַן איצטיקער כהן,
פון הייליקן יחוס, נאָר טרייף רק.
עס שיטן זיך ברכות סאָרט ג'
אויף חכם און רשע און תם.

און אונטער די טאָנעס פון מיסטן,
וואו מ'האָט רעדאַגירט די הגדה,
גייט ווייטער דער אוראַלטער סדר
גאַנץ כשר און לייטיש און ווויל
פאַר אונדז און להבדיל פאַר קריסטן
לויט זייער אומכשרער מאָדע.
אין דר'אויסן גיבליבן איז, ליידער,
דער אינו־יודע־לשאול.

קרייצוועג מסוּבין, תשס''ג ראָש חודש ניסן